Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ ΔΙΔΑΣΚΕΙ

Κυριακή 10 Ιούλη 2011

Σελ. /24

ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"

ΙΣΤΟΡΙΑ

Αγώνας - ρήξη - ανατροπή, η Iστορία γράφεται με ανυπακοή

Ιστορική αναφορά με αφορμή το 30ό Αντιιμπεριαλιστικό Διήμερο της ΚΝΕ, που ολοκληρώνεται σήμερα με σύνθημα: «Η Ιστορία του ΚΚΕ διδάσκει: Αγώνας για την ανατροπή»

Με την κατοχή της Ελλάδας από τα στρατεύματα της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Βουλγαρίας, το 1941, ο ελληνικός λαός γνώρισε δύσκολες μέρες. Ο δυνάμεις της αστικής τάξης διάλεξαν το δρόμο της φυγής, της συνεργασίας ή της σιωπηρής υποταγής. Eνα τμήμα επέλεξε το δρόμο της ανοιχτής συνεργασίας με τους κατακτητές. Ενα άλλο τμήμα, μαζί με το παλάτι, διέφυγε στην Αίγυπτο και ένα τρίτο διάλεγε τη σιωπή ή την υποταγή.Οι κομμουνιστές, μέσα από τις φυλακές, τις εξορίες και την παρανομία που τους είχε ρίξει προηγουμένως η δικτατορία του Μεταξά, ανασύνταξαν τις δυνάμεις τους, ανασυγκρότησαν το ΚΚΕ και μπήκαν μπροστά για την οργάνωση της αντίστασης του λαού κατά των κατακτητών.
Μέσα από σκληρούς αγώνες, δημιουργήθηκε το ΕΑΜ (27/9/1941) ως κοινωνική πολιτική συμμαχία της εργατικής τάξης, των φτωχών στρωμάτων της αγροτιάς και μεσαίων στρωμάτων της πόλης. Στις 16/2/42 δημιουργήθηκε το ένοπλο τμήμα του, ο ΕΛΑΣ, και στις 23/2/43 η ΕΠΟΝ.
Το ΚΚΕ υπήρξε η ψυχή, η καθοδηγητική δύναμη και ο κύριος αιμοδότης της ΕΑΜικής Αντίστασης. Το ΕΑΜ έσωσε το λαό από την πείνα και τον εξανδραποδισμό, πρωτοστάτησε στην απελευθέρωση της Ελλάδας. Η απελευθέρωση της χώρας βρήκε τον ελληνικό λαό τραυματισμένο, αλλά περήφανο και αισιόδοξο για το μέλλον του. Είχε κερδίσει την περηφάνια και αισιοδοξία του στα πεδία των μαχών.
Νέες μεγάλες δυσκολίες περίμεναν το λαϊκό κίνημα. Το κύριο πρόβλημα της αστικής τάξης και των Αγγλων συμμάχων της δεν ήταν η επούλωση των πληγών και η δικαίωση των αγώνων του λαού, αλλά η διασφάλιση των συμφερόντων τους στη μεταπολεμική Ελλάδα, η αποκατάσταση της εξουσίας τους. Επρεπε να αφοπλιστεί το ένοπλο λαϊκό δημοκρατικό κίνημα, να συντριβεί το ΚΚΕ.
Σε συνεργασία με τις στρατιωτικές δυνάμεις της Μ. Βρετανίας, σχεδίασαν την πλήρη συντριβή κάθε πνεύματος αντίστασης και λαϊκής δικαίωσης του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.

Το επιχείρησαν το Δεκέμβρη του 1944 με τις ένοπλες δολοφονικές επιθέσεις κατά του λαού της Αθήνας. Συνέχισαν και μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Κατέφυγαν σε ένα άνευ προηγουμένου πογκρόμ ενάντια στους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, στα μέλη του ΚΚΕ. Επέλεξαν το αιματοκύλισμα του λαού. Πάνω από 166 συμμορίες δολοφονούσαν, βίαζαν, τρομοκρατούσαν στην ελληνική ύπαιθρο. Με βάση την αντικομμουνιοτική νομοθεσία του Μεταξά, που παρέμεινε σχεδόν άθικτη, το Δεκέμβρη του 1945 ήταν φυλακισμένοι 17.984 αγωνιστές και υπό δίωξη με δικαστικά εντάλματα 48.956.Ενα χρόνο από την απαράδεκτη υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΑΜ, ο απολογισμός ήταν φρικιαστικός: Πάνω από 1.192 δολοφονίες, 6.413 τρομοκρατικές πράξεις, 70.000 συλλήψεις. Ο υπουργός Δικαιοσύνης Κ. Ρέντης στις 10 Δεκέμβρη 1945 ανακοίνωσε ότι μέχρι τότε είχαν διωχτεί 80.000 ΕΑΜίτες, για υποτιθέμενα κατοχικά αδικήματα, 40.000 απ' αυτούς βρίσκονταν ήδη στις φυλακές ως υπόδικοι ή κατάδικοι και ότι υπήρχαν άλλες 48.000 δικογραφίες αδιεκπεραίωτες. Ως τα μέσα του Αυγούστου του 1946, είχαν εκδοθεί και επιβληθεί 33 θανατικές ποινές και 39 καταδίκες σε ισόβια, ενώ ως τα τέλη του Οκτώβρη είχαν εξοριστεί 3.250 πολίτες.
To KKE κατάγγειλε το καθεστώς των διώξεων και του τρόμου, διοργάνωσε μαζικές διαμαρτυρίες, ενθάρρυνε το λαό.

Στις 22 Αυγούστου του 1945 ο γενικός γραμματέας Νίκος Ζαχαριάδης, σε συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη, τόνισε ανάμεσα στα άλλα: «Η υπομονή μας έχει όρια. Και αυτά τα όρια είναι το εθνικό και το λαϊκό συμφέρον.Δηλώνουμε και προειδοποιούμε πως, αν η κατάσταση αυτή δεν αλλάξει σύντομα και ριζικά προς μια ομαλή δημοκρατική εσωτερική εξέλιξη, θα απαντήσουμε στις πόλεις, στα χωριά και στα βουνά, με τα ίδια μέσα, που μας χτυπούν.
Εκατοντάδες χιλιάδες μπρατσωμένα, ροζιασμένα χέρια τίμιων Ελλήνων δουλευτάδων ζητούν να απαντήσουν ανοιχτά στις δολοφονίες και στις ατιμίες. Τους συγκρατεί μόνο η λαϊκή δημοκρατική πειθαρχία.
Μα, αυτό που σήμερα συγκρατούμε με τα δόντια, αύριο, με τη μοναρχική ασυδοσία, θα γίνει επιτακτικό εθνικό καθήκον... Και αν το υπέρτατο συμφέρον του λαού το απαιτήσει, στις βουνοκορφές και στους λόγγους θα ξαναντηχήσει το τροπαιοφόρο "Εμπρός ΕΛΑΣ για την Ελλάδα"».

«Τις αλυσίδες ή τα όπλα»

Το λαϊκό κίνημα εκείνων των χρόνων βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα: Υποταγή ή οργάνωση της πάλης και αντεπίθεση, τις αλυσίδες ή τα όπλα.
Μέσα σ' αυτό το κλίμα τρομοκρατίας, το 1946 συγκροτούνται Ομάδες Δημοκρατικών Ενόπλων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών (ΟΔΕΚΑ) με περιορισμένους σκοπούς: Προστασία της ζωής του λαού από τις εγκληματικές διώξεις του κράτους.

Τέτοιες ομάδες αναπτύχθηκαν στα Πιέρια, στον Ολυμπο, Θεσσαλία, Βέρμιο, Πάικο, Κεντρική Μακεδονία, Χάσια, Βόιο, Γράμμο, Βίτσι, Ηπειρο, Ρούμελη, Δυτική Μακεδονία, στο Μοριά.Δεκάδες στην αρχή, εκατοντάδες πιο ύστερα πήραν άλλοι για πρώτη και άλλοι για δεύτερη φορά τον τιμημένο δρόμο του βουνού για να γλιτώσουν από το μοναρχοφασιστικό αγριανθρωπισμό. Περήφανοι αγωνιστές της Αντίστασης, που παρέδωσαν τα τιμημένα όπλα τους μετά τη Βάρκιζα, ξανατράβαγαν τα γνώριμα γι' αυτούς μονοπάτια της λευτεριάς.
Ετσι ξαναγεννήθηκε το καινούριο αντάρτικο ενάντια στους εγχώριους και ξένους νέους κατακτητές.
Στις 31 του Μάρτη του 1946, στο Λιτόχωρο δίνεται το πρώτο οργανωμένο χτύπημα. Σημαίνει η καμπάνα του καινούριου ένοπλου αγώνα. Βροντάει ο Ολυμπος και πάλι. Οι 33 του Λιτόχωρου άρχισαν να πληθαίνουν. Παιδιά του λαού, παιδιά της φτωχολογιάς ξανάπιαναν τα άρματα.
Γεννιέται ο ΔΣΕ. Στα μέσα του Ιούνη 1946 δημιουργούνται τα τοπικά αρχηγεία Μακεδονίας, Θεσσαλίας, στις περιφέρειες Ολύμπου, Κισσάβου, Πιερίων, Βοΐου, Γράμμου, Χασίων.
Στις 28 Οκτωβρίου 1946 στην Τσούκα Αντιχασίων ιδρύεται το Γενικό Αρχηγείο Ανταρτών.
Χαρακτηριστική η πρώτη απόφαση:
«Γενικό Αρχηγείο Ανταρτών Επιτελικό Γραφείο 1 Αριθμός Πρωτοκόλλου 1
Η στυγνή δίωξη των αγωνιστών και του Δημοκρατικού Λαού από τον αγγλόδουλο μοναρχοφασισμό και τα όργανά του που ανάγκασαν χιλιάδες δημοκράτες να βγούνε στα βουνά για να υπερασπίσουν τη ζωή τους οδήγησε στη σημερινή ανάπτυξη του αντάρτικου κινήματος. Εχοντας υπόψη ότι είναι ώριμη πια η ανάγκη της δημιουργίας συντονιστικού οργάνου για το συντονισμό και την καθοδήγηση του όλου αντάρτικου αγώνα. Αποφασίζουμε: Τη δημιουργία του ΓΕΝΙΚΟΥ ΑΡΧΗΓΕΙΟΥ ΑΝΤΑΡΤΩΝ στο οποίο θα υπάγονται τα αρχηγεία ανταρτών Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Ρούμελης».

Χειρόγραφος χάρτης από τις μάχες του ΔΣΕ στη Ρούμελη (από το αρχείο του ΚΚΕ)

Στις 27 Δεκέμβρη 1946 οι αντάρτικες δυνάμεις μετονομάζονται σε ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ ΕΛΛΑΔΑΣ (Διαταγή 19 του Γενικού Αρχηγείου).Με την ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου αρχίζει μια σοβαρή στρατιωτικοπολεμική οργανωτική δουλειά.
Βασικά, η τακτική του δε διαφέρει από την τακτική των Ομάδων και Συγκροτημάτων, παραμένει αντάρτικη τακτική, με μαζικότερες τώρα ενέργειες. Δημιουργείται ένας από τους πιο δυναμικούς στον κόσμο Λαϊκούς Στρατούς, σε συνθήκες αντιλαϊκού καθεστώτος χωρίς καμιά κρατική βοήθεια (χωρίς κρατικές πλάτες).
Στα 3,5 χρόνια του αγώνα του, ο ΔΣΕ έδωσε πάνω από 400 μικρές και μεγάλες μάχες.
Ποτέ τόσοι λίγοι, άοπλοι, σχεδόν πεινασμένοι και αποκομμένοι, κρατώντας ψηλά τη σημαία του αγώνα επί τρία χρόνια και πέντε μήνες, δεν πολέμησαν εναντίον τόσων πολλών, πάνοπλων, χορτάτων και διασυνδεμένων με ποταμούς εφοδίων.
Ο αγώνας του ΔΣΕ, ανεξάρτητα από την τελική του έκβαση, ήταν αγώνας δίκαιος, απελευθερωτικός, αντιιμπεριαλιστικός για τη Λαϊκή Εξουσία, για έναν κόσμο καλύτερο, χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Από τα ιδανικά αυτά πήγαζε το απαράμιλλο ηθικό και η υπεροχή των μαχητών και μαχητριών του ΔΣΕ.

Διδασκόμαστε από τον αγώνα του ΔΣΕ

Εξήντα πέντε χρόνια από την ίδρυση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), το ΚΚΕ στέκεται με περηφάνια μπροστά στην άσβεστη εποποιία του. Σήμερα έχουμε ακόμα περισσότερες δυνατότητες να σκύψουμε πάνω στην πολύτιμη πείρα του Κόμματός μας. Αποτελεί μια από τις βασικές μας διαφορές με τους κάθε λογής συμβιβαστές και οπορτουνιστές. Ακόμα και όταν ένας αγώνας οδηγεί σε μια πικρή ήττα, εμείς προσπαθούμε τα συμπεράσματά του να τα μετατρέψουμε σε όπλο αντεπίθεσης.
Ο ΔΣΕ έφερε ένα νέο στοιχείο, ανεξάρτητα από την έκβαση της πάλης του. Αποτέλεσε την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα. Το αστικό κράτος γνώρισε τον πιο μεγάλο μέχρι σήμερα κίνδυνο για την ίδια την ύπαρξή του.
Μελετάμε τη θετική και την αρνητική πείρα του ΔΣΕ, τη γενικότερη πείρα του εργατικού - λαϊκού κινήματος των μεγάλων χρόνων της 10ετίας 1940-1949.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι αντιπαρατέθηκε η ένοπλη μαζική λαϊκή πάλη με την ένοπλη και θεσμική κρατική βία που ασκούσαν οι μηχανισμοί και οι κυβερνήσεις των Τσαλδάρη, Σοφούλη, Μαξίμου, των «δεξιών» και «φιλελεύθερων» κομμάτων από κοινού με τον εγγλέζικο και τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό.
Η αστική τάξη ήθελε κυριολεκτικά να τσακίσει κάθε πνεύμα αντίστασης, κάθε προσπάθεια δικαίωσης του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.
Οσοι, συνειδητά ή όχι, παραγνωρίζουν τη σκληρότητα της ταξικής πάλης, τις συνθήκες της εποχής, τα σχέδια των αστών, που είχαν ξεκινήσει από τα χρόνια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ με την υποστήριξη των Αγγλων ιμπεριαλιστών, συγκαλύπτουν την πραγματικότητα και τους πραγματικούς υπεύθυνους.
Το λαϊκό κίνημα εκείνων των χρόνων βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα: Υποταγή ή οργάνωση της πάλης και αντεπίθεση; Αν και με καθυστέρηση, επέλεξε το δεύτερο δρόμο, όπως κάθε λαός που αρνείται να δεχτεί την ταπείνωση και τον εξανδραποδισμό. Διδασκόμαστε από την πάλη του ΔΣΕ, καθώς όλα τα τελευταία χρόνια οργιάζει η αστική προπαγάνδα, που βάλλει κατά της ταξικής πάλης, ανεξάρτητα από τις μορφές που μπορεί αυτή να πάρει, και που τη στιγματίζει ως ξεπερασμένη και επιζήμια για τα λαϊκά συμφέροντα.
Μιλάνε για βία των εργατών και συγκαλύπτουν τη βία του αστικού κράτους, που εκφράζεται με τη νομοθεσία, τους θεσμούς και τους μηχανισμούς του. Το ίδιο και η πολύμορφη βία που ασκούν οι κεφαλαιοκράτες κατά των εργατών και των εργατριών στους τόπους εργασίας. Οι εκμεταλλευτές, οι παρατρεχάμενοι και οι καλοπληρωμένες πένες τους, οι πολεμοκάπηλοι και οι ενώσεις τους κτυπούν γενικά την ιδεολογία της ταξικής πάλης, επειδή ακριβώς ανησυχούν για το μέλλον της ταξικής κυριαρχίας τους. Φοβούνται την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Παίρνουν προληπτικά μέτρα, ώστε να μην μπορέσει η εργατική τάξη να συνειδητοποιήσει την κοινωνική θέση και την ιστορική αποστολή της. Ο φόβος τους για το μέλλον είναι που στρέφει την ιδεολογική τους επίθεση κυρίως κατά της νεολαίας. Θέλουν να εντάξουν στους σχεδιασμούς τους τη ζωντάνια και τη δημιουργικότητα, τις αγωνιστικές διαθέσεις της.

Το σύγχρονο καθήκον

Η αστική προπαγάνδα οργιάζει μέχρι σήμερα κατά του ΔΣΕ. Ενοχλεί ο ταξικός αντιιμπεριαλιστικός και διεθνιστικός χαρακτήρας του αγώνα, σε μια στιγμή που το αστικό πολιτικό σύστημα δεν είχε αποκτήσει την απαιτούμενη σταθερότητα. Εκείνο που ως σήμερα επίσης ενοχλεί, είναι ότι ο αγώνας του ΔΣΕ επιβεβαιώνει ότι η βία των όπλων και κάθε μέσου καταστολής είναι βασικό και αναντικατάστατο όπλο της αστικής τάξης, όταν νιώθει ότι απειλείται η εξουσία και η ιδιοκτησία της, στο άμεσο μέλλον ή και πιο μακροπρόθεσμα. Το λαϊκό κίνημα πρέπει να έχει πλήρη ετοιμότητα, ανάλογα με τις συνθήκες, να χρησιμοποιεί όλες τις μορφές πάλης, προκειμένου να αντιμετωπίσει τη βία της αστικής τάξης. Η εργατική τάξη δεν αρκεί να διεκδικεί και να κερδίζει το δίκιο της, αλλά πάνω απ' όλα να ξέρει να υπερασπίζεται τις κατακτήσεις της, την εξουσία της. Γνωρίζουμε ότι ο δρόμος είναι δύσβατος, όπως και ότι τα πιο δύσκολα βρίσκονται μπροστά. Αλλά έχουμε βαθιά πίστη στην εργατική τάξη, στις ριζοσπαστικές λαϊκές δυνάμεις. Η στρατηγική του ΚΚΕ μπορεί να συνεγείρει πολλές νέες χιλιάδες εργατών, νεολαίων, γυναικών, μικρομεσαίων αγροτών και αυτοαπασχολούμενων, ΕΒΕ, διανοούμενων. Ο συσχετισμός δυνάμεων θα αλλάξει. Το ζητούμενο είναι να γίνει αυτό το γρηγορότερο. Η δικαίωση του αγώνα και της θυσίας του ΔΣΕ είναι το σύγχρονο δικό μας καθήκον, όχι ως μια τυπική μεταφορά του παρελθόντος στο σήμερα, άλλωστε η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Επί της ουσίας, όμως, το βασικό καθήκον είναι, σε τελευταία ανάλυση, ένα: Στο έδαφος της πάλης για τα οξυμένα λαϊκά προβλήματα, να συμβάλουμε στην ανάπτυξη της πολιτικής συνείδησης της εργατικής τάξης, των συμμάχων της, δηλαδή να δυναμώσει η συνείδηση και η ετοιμότητα για θυσία, για την αλλαγή στο επίπεδο της εξουσίας, για το σοσιαλισμό.

    

Ο ΔΣΕ στη Ρούμελη

Στη Ρούμελη οι πρώτοι αντάρτες παρουσιάστηκαν στην περιοχή των Δήμων Κτημενίων, Δολόπων του Νομού Ευρυτανίας. Καταδιωκόμενοι από Θεσσαλία και Ρούμελη, αλλά και από το Μπούλκες. Στον Οθρυ ήταν ο Μπελής, στον Παρνασσό ο Διαμαντής και ο Παπούας. Οι πρώτες ντουφεκιές έπεσαν το καλοκαίρι του '46 στην κορυφογραμμή Μάρτσα - Τριφύλλα - Βουλγάρα. Πάνω από τα χωριά Κλειτσός, Πλάτανος, Μεσοχώρι Κορύτσας. Στις 18 Σεπτέμβρη στην Τριφύλλα πάνω από τη Νεράιδα ο Μπελής χτυπά και διαλύει δύναμη χωροφυλακής. Στις 19 του ίδιου μήνα αντάρτες μπήκαν στο Κερασοχώρι και πυρπόλησαν τα χαρτιά του Ειρηνοδικείου. Κάτω από την πίεση των ανταρτών η αστυνομία της Αγ. Τριάδας έφυγε κρυφά. Ετσι εγκαταστάθηκε το νέο κράτος. Στα χωριά μπήκαν οι αντάρτες, καθησύχασαν τους χωρικούς. Τους μίλησαν για το μοναρχοφασισμό, τους Αγγλους, την τρομοκρατία. Ζήτησαν από τους χωρικούς να παραδώσουν ό,τι όπλα έχουν, να σταματήσουν το χαφιεδιλίκι και βεβαίωσαν πως όσοι δεν είχαν βάψει τα χέρια τους με αίμα δεν θα πάθουν τίποτα. Αρχισε η στρατολογία νέων ανταρτών. Στις 20 Νοέμβρη χτύπησαν στο Νεχώρι Υπάτης 4 λόχους. Στις 22 διαλύουν τον 1/623 λόχο και το απόσπασμα Κρανιά, πάνω από το χωριό Ανατολή. Στις 6 Δεκέμβρη οι εφημερίδες γράφουν πως στο ύψωμα Γαρδίκι απόσπασμα διαλύθηκε από αντάρτες του Μπελή, του Διαμαντή και του Παπαϊωάννου. Στις 27 Δεκέμβρη του 1946 ιδρύθηκε το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ. Στις 31 Δεκέμβρη κατέλαβαν την Υπάτη αφού διέλυσαν τη χωροφυλακή. Στις 12 Γενάρη του '47 μικρό τμήμα υπό τον Διαμαντή χτύπησε τρένο στον Μπράλο. Στις 18 Γενάρη του 1947 ιδρύθηκε το αρχηγείο Δυτικής Στερεάς με διοικητή τον Παπούα (Νίκο Διένη από τα Καστέλια) και υπαρχηγό τον Κίτσο Κορόζη. Ολη του η δύναμη 45 άνδρες. Ακτίνα δράσης από Γραμμένη Οξυά μέχρι Αραποκεφάλα. Από την άνοιξη του '47 αρχηγός ανέλαβε ο Γιώτης (Χαρίλαος Φλωράκης). Αρχίζει το στέριωμα του νέου κράτους. Να γίνουν οργανώσεις, να μπουν υπεύθυνοι στα χωριά, να δημιουργηθεί αυτοδιοίκηση, με υπεύθυνο αυτοάμυνας και επιμελητείας. Παράλληλα αναπτύσσεται η στρατιωτική οργάνωση. Στις 25 Γενάρη έχουν ήδη δημιουργηθεί τα αρχηγεία Παρνασσίδας με τον Διαμαντή, Οίτης με τους Κ. Παλαιολόγου - Μπελή, Δυτικής Στερεάς με τον Παπούα, Ευρυτανίας με τον Ερμη και Οθρυος με τον Περικλή. Ολα μαζί συγκροτούν το Αρχηγείο Ρούμελης. Στην πρώτη του περίοδο το αρχηγείο καθοδηγούνταν κατευθείαν από την ΚΕ του ΚΚΕ.

Παρότι το κεντρικό θέρετρο των επιχειρήσεων βρισκόταν στο Γράμμο, αγκάθι αποτελούσε ο έλεγχος εκτάσεων της Ρούμελης από το ΔΣΕ. Και αυτό γιατί ο αστικός στρατός δεν εξασφάλιζε τα νώτα και τον εφοδιασμό του, αλλά και γιατί ο ΔΣΕ σημείωνε σημαντικές νίκες.Η κατάληψη της Αράχοβας Ναυπακτίας από το Αρχηγείο Δυτικής Στερεάς, η διείσδυση στον Κιθαίρωνα και την Πάρνηθα, φτάνοντας σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από την Αθήνα και η μεγάλη μάχη της Καρδίτσας ήταν σημαντικές επιχειρήσεις. Ηταν επίσης ιδιαίτερα σημαντική η απόκρουση των κυβερνητικών σχεδίων «Τέρμινους» και «Χαραυγή» που προέβλεπαν την εκκαθάριση της Ρούμελης από δυνάμεις του ΔΣΕ. Στη συνέχεια της μετάδοσης από το πρακτορείο ειδήσεων «Ελεύθερη Ελλάδα» του εντυπωσιακού γεγονότος της διείσδυσης στην Πάρνηθα σημειωνόταν: «Τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού του Αρχηγείου Ρούμελης στις 4 προς 5 του Φλεβάρη μπήκαν στον Αη Γιώργη της Λιβαδειάς, όπου οι κάτοικοι τα δέχτηκαν με μεγάλο ενθουσιασμό και πρόσφεραν δύο χιλιάδες οκάδες σιτάρι. Στις 10 του Φλεβάρη τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού μπήκαν στο Νεοχώρι και στα Λεύκτρα της Θήβας, σαρώνοντας τους ΜΑΥδες. Τριάντα νέοι με ενθουσιασμό ακολούθησαν τα τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού και κατατάχθηκαν στις γραμμές του».

Το σχέδιο «Τέρμινους»

Οργανώθηκε από το γενικό επιτελείο του αστικού στρατού. Συντάχθηκε από τον αρχηγό της εγγλέζικης αποστολής Ρόλινγκς. Πρώτο πεδίο η Ρούμελη. Στόχος ο εγκλωβισμός και εξουδετέρωση του ΔΣΕ με κυκλωτικές κινήσεις. Στις 5 Απρίλη 1947 ο στρατός εξορμά με 7 Μεραρχίες με σύνολο 40 τάγματα πεζικού, 36 λόχους ΛΟΚ, 20 τάγματα χωροφυλακής, 43 τάγματα εθνοφρουράς, στο γενικό σύνολο 80.000, με 60 αεροπλάνα και 40 πυροβόλα. Απέναντι, το Αρχηγείο Ρούμελης έχει να αντιπαραθέσει όλους κι όλους 1.000 αντάρτες. Το ειδικό σχέδιο ονομάζεται «Αετός». Ε, έπεσε με σπασμένα τα φτερά του. Ούτε ένας εγκλωβισμός δεν πέτυχε.Στις 17 Αυγούστου του '47 το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ με συντακτική πράξη καταργεί τη Βασιλεία και η Ελλάδα ανακηρύσσεται προεδρευομένη Δημοκρατία.
Στις 20 Αυγούστου το Αρχηγείο της Ρούμελης συνοδεύει το Γενικό Αρχηγείο ως τα υψώματα Τετράκωμου Αυχένα Μεσούντας. Από κει τους πήραν τα μακεδονικά τμήματα.
Το «Τέρμινους» συνέχισε προς Γράμμο με το όνομα «Κόραξ».
Στις 12-13 Σεπτέμβρη του '47 η 3η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ δίνει γραμμή για ολοκληρωτικό πόλεμο.
Στο σύνολό της τότε η δύναμη του ΔΣΕ ήταν 18.000.
Νέο σχέδιο εκκαθαρίσεων με κωδικό «Λαίλαψ». Σκληρές μάχες στο Γιδοβούνι, την Οξυά, στη Ράχη Καρπενησίου, στο Γαρδίκι. Οι αντάρτες περνούν στα μετόπισθεν του εχθρού και χτυπούν στις 4 Νοέμβρη την Αμφισσα.

Το νέο στοιχείο είναι η εκκένωση των χωριών από το μοναρχοφασιστικό στρατό για να αποκόψει τους αντάρτες από κάθε αναγκαίο για την επιβίωσή τους στοιχείο επιμελητείας.

Σχέδιο «Χαραυγή»

Πεδίο εφαρμογής του ένα τετράπλευρο 350 χλμ. Τρεις Μεραρχίες με 27 τάγματα, 16 εθνοφρουράς, 6 χωροφυλακής, 2 μοίρες καταδρομών, 48 πυροβόλα, ένα σύνταγμα θωρακισμένων, ομάδες ΜΑΥ και αεροπορία.
Ο ΔΣΕ συγκροτεί το Κλιμάκιο του Γενικού Αρχηγείου Νότιας Ελλάδας. Ονομάζονται τα αρχηγεία σε Μεραρχίες. Στη Ρούμελη αντιστοιχεί η 2η Μεραρχία, με την 1η στη Θεσσαλία και την 3η στην Πελοπόννησο.
Δύναμη της 2ης 2.500 μαχητές, σε τρεις ταξιαρχίες που αντιστοιχούν στα τρία αρχηγεία. Ετσι ο Παρνασσός έχει την 126η Ταξιαρχία. Η Φθιώτιδα την 172η Ταξιαρχία και η Δυτική Στερεά την 144η Ταξιαρχία.
Πιο πλήρης σε δύναμη είναι η 144η με τρία τάγματα και μια διλοχία.
Οι επιχειρήσεις άρχισαν στις 10-15 Απρίλη 1948.
Η ανακοίνωση του ΓΕΣ αναφέρει:
«Ενα πράγμα επιδιώκομεν. Να μη φύγουν οι συμμορίται έξω της Ρούμελης και τους χάσωμεν». Ο στρατηγός Τσακαλώτος ζητά από τους στρατιώτες να ξεχάσουν τη λέξη «κόπωσις» γιατί την έχουν ξεγράψει οι αντάρτες: «Γιατί αυτοί δεν κουράζονται, μήπως είναι καλύτερα ντυμένοι, μήπως περνούν καλύτερα;».
Ο Γιώτης φεύγει και αναλαμβάνει την 1η Μεραρχία και διοικητής της 2ης αναλαμβάνει ο Διαμαντής.
Είναι η περίοδος που εδραιώνεται η φήμη για τον στρατηγό - φάντασμα (Διαμαντή). Κάθε φορά που ανακοίνωναν ότι έχει σκοτωθεί στη μάχη, εκείνος εμφανίζονταν στην πρώτη γραμμή της επίθεσης.

Η κατάληψη του Καρπενησίου

Η μάχη του Καρπενησίου, ίσως η κορυφαία επιχείρηση του ΔΣΕ στη Ρούμελη, πραγματοποιήθηκε στις 20-21 Γενάρη 1949 και είχε νικηφόρα έκβαση. Αργά το βράδυ της 19ης Γενάρη του 1949 ο ΔΣΕ με συνολική δύναμη περίπου 3.000 μαχητών και με καλά οργανωμένο σχέδιο μπαίνει στην πρωτεύουσα της Ευρυτανίας, την ιστορική πρωτεύουσα της Ελεύθερης Ελλάδας κατά την περίοδο της ΕΑΜικής Αντίστασης. Το σχέδιο ήταν το εξής: Το ΚΓΑΝΕ διέταξε τα τμήματα της 1ης Μεραρχίας του Γιώτη να κινηθούν απευθείας στο Καρπενήσι με σκοπό την εξουδετέρωση του εχθρού, κατάληψη και κατοχή της πόλης. Η διαταγή επιχείρησης του ΚΓΑΝΕ όρισε ότι η 2η Μεραρχία του Διαμαντή θα κρατούσε με ισχυρές δυνάμεις τα υψώματα Μερκάδας και θ' απαγόρευε κάθε προσπάθεια προώθησης του κυβερνητικού στρατού απ' τη στενωπό, που δημιουργούν τα γύρω βουνά και λόφοι, προς το Καρπενήσι. Το Καρπενήσι κρατήθηκε για 20 μέρες και για τη σημασία της κατάληψής του ο Χαρίλαος Φλωράκης (καπετάν Γιώτης) σε άρθρο του με τίτλο «Επιχείρηση Καρπενησίου» το Μάη του 1949 στο τεύχος 5 του περιοδικού «Δημοκρατικός Στρατός» έγραφε:
«Η επιχείρηση του Καρπενησίου είχε γενικότερη πολιτικοστρατιωτική σημασία. 1) Ο μοναρχοφασισμός θα έχανε μία πόλη - δεύτερη μέσα στον ίδιο μήνα (σ.σ. η πρώτη ήταν η Νάουσα) - πρωτεύουσα νομού, γνωστή και έξω από τα ελληνικά σύνορα απ' την ιστορία της κατά τον αγώνα της κατοχής. 2) Γιατί η πόλη αυτή βρίσκεται πολύ μακριά απ' τα σύνορα και σε περιοχή που ο μοναρχοφασισμός ισχυρίζεται ότι ξεκαθάρισε από το ΔΣ. 3) Γιατί ο μοναρχοφασισμός θα δεχόταν ένα τέτοιο γερό χτύπημα τις μέρες που διατυμπάνιζε ότι με την τοποθέτηση του Παπάγου σαν αρχιστρατήγου θα διορθώνονταν τα πράγματα. 4) Θα έχανε την πιο βαθιά προωθημένη βάση του, που είχε για τις εκστρατείες του στη Ρούμελη και τη Δυτική Θεσσαλία».

Σχέδιο «Πύραυλος»

Το σύνολο του Α' Σώματος του αστικού στρατού πέφτει στην περιοχή για να εξασφαλίσει τα μετόπισθεν ενόψει της μάχης σε Γράμμο - Βίτσι.
Αρχίζει ένας τιτάνιος αγώνας που από ώρα σε ώρα γράφονται απίθανες στιγμές ηρωισμού, αυταπάρνησης, ανιδιοτέλειας, εφευρετικότητας από τη σκοπιά των μαχητών του ΔΣΕ.
Για τη συντριβή του Δημοκρατικού Στρατού στη Ρούμελη και τη Θεσσαλία, η στρατιωτική ηγεσία του κυβερνητικού στρατού συγκροτεί ειδικές δυνάμεις κρούσης με την ονομασία ΔΑΚΕΣ (Δυνάμεις Αναζητήσεως, Κρούσεως, Εξοντώσεως Συμμοριτών). Να πώς περιγράφει αυτό το σχέδιο ο στρατηγός Ζαφειρόπουλος: «Σκοπός: Η εθνική Ηγεσία μετά την ανακατάληψιν του Καρπενησίου και την καταδίωξιν των συμμοριτών προς Αγραφα, και φυσικά προ της εκδηλώσεως της ενεργείας των συμμοριτών προς ανακατάληψιν του Γράμμου, είχεν αποφασίσει την ενέργειαν επιχειρήσεων, με σκοπόν τη ριζικήν εκκαθάρισιν εκ Ν. προς Β. της Κεντρικής Ελλάδος και τη συσπείρωσιν προοδευτικώς και συστηματικώς των δυνάμεων διώξεως προς βορράν.
Η ζώνη των επιχειρήσεων περιορίζετο από βορρά υπό της γραμμής Αώου ποταμού (Κόνιτσα) - Βενέτικου ποταμού (Γρεβενά) - Αλιάκμονος ποταμού (Σέρβια) και προς νότον μέχρι Κορινθιακού Κόλπου - Βορείου Ευβοϊκού Κόλπου.
Σχέδιον ενεργείας: Διά την εκκαθάρισιν θα εδημιουργείτο κινητή δύναμις κρούσεως προς καταδίωξιν, αποδιοργάνωσιν και εξόντωσιν των συμμοριακών συγκεντρώσεων εν τη άνω περιοχή. Το ιδιάζον εν τη συλλήψει του σχεδίου τούτου είναι ότι εις τας δυνάμεις ταύτας κρούσεως δεν καθωρίζετο ως αντικειμενικός σκοπός εδαφική ζώνη, αλλ' ο συμμοριακός όγκος εις οιανδήποτε περιοχήν και εάν ευρίσκετο ή κατέφευγε καταδιωκόμενος.
Η επιχείρησις "Πύραυλος" θα άρχιζε μετά την εκκαθάρισιν της Πελοποννήσου προς χρησιμοποίηση των εκεί διατεθεισών δυνάμεων της IX Μεραρχίας, της 72ας Ταξιαρχίας και των Μοιρών Καταδρομών».
Η ανακατάληψη του Γράμμου από τον ΔΣΕ ανάγκασε την αντίπαλη στρατιωτική ηγεσία να τροποποιήσει το σχέδιο «ΠΥΡΑΥΛΟΣ».
Ο Ζαφειρόπουλος αναφέρει σχετικά: «Μετά την μεσολάβησιν την 1ην Απριλίου της επιχειρήσεως των συμμοριτών "ελιγμός του Γράμμου 1949" διά της ανακαταλήψεως του Δυτικού Γράμμου και Σμόλικα υπό των Συμμοριτών και της διεισδύσεως της II συμμοριακής Μεραρχίας εις Ρούμελην, αι προϋποθέσεις της επιχειρήσεως "Πύραυλος" από απόψεως δραστηριότητας των συμμοριτών και διαθεσιμότητος εθνικών δυνάμεων τροποποιήθηκαν άρδην, λόγω προσανατολισμού δυνάμεων προς Δ. Γράμμον.
Ετέθη τότε το πρόβλημα, κατά πόσον συμφέρει να αποδυθούν αι εθνικαί δυνάμεις εις ταυτόχρονον διμέτωπον αγώνα, τόσον υπό του Β Σ. Στρατού εις τον Δ. Γράμμον, όσον και υπό του Α Σ. Στρατού εις την περιοχήν Κεντρικής Ελλάδος (Ρούμελη - Αγραφα - Θεσσαλία). Κατόπιν συζητήσεως προεκτιμήθη ότι είναι ασύμφορος η δημιουργία ταυτοχρόνως διμέτωπου αγώνος, λόγω ανεπάρκειας των διατιθέμενων δυνάμεων».
Ετσι το σχέδιο «ΠΥΡΑΥΛΟΣ» τροποποιήθηκε και στη θέση του εμφανίστηκε το σχέδιο «ΚΥΝΗΓΟΣ».
Σύμφωνα με τον Ζαφειρόπουλο στο σχέδιο «Κυνηγός» προβλεπόταν:
«α) Η εκκαθάρισις της περιοχής των Αγράφων, προς εξόντωσιν των εν αυτή συμμοριακών μονάδων της I συμμοριακής Μεραρχίας και διαφόρων μονάδων χώρου και εμπέδων.
β) Η εκκαθάρισις της περιοχής της Ρούμελης, προς εξόντωσιν της II συμμοριακής Μεραρχίας και μονάδων χώρου.
γ) Η εκκαθάρισις της περιοχής Ανατολικής ορεινής Θεσσαλίας, προς εξόντωσιν των συμμοριακών δυνάμεων αυτής».
Στις παραμονές της επιχείρησης «ΚΥΝΗΓΟΣ», οι υπό εκκαθάριση και εξόντωση δυνάμεις του ΔΣΕ ήταν οι εξής:
Η 1η Μεραρχία με διοικητή τον Χ. Φλωράκη (Γιώτης) είχε δύναμη περίπου 1.600 μαχητές.
Η 2η Μεραρχία με διοικητή τον Γ. Αλεξάνδρου (Διαμαντής) είχε δύναμη περίπου 1.500 μαχητές.
Το επιτελείο, η φρουρά και η σχολή αξιωματικών του Κλιμακίου Γενικού Αρχηγείου Νοτίου Ελλάδας (ΚΓΑΝΕ) είχε δύναμη περίπου 300 μαχητές.
Με άλλα λόγια η συνολική δύναμη των ανταρτών, στην καλύτερη των περιπτώσεων, δεν υπερέβαινε τις 3.400 μαχητές.
Η επιχείρηση άρχισε την 1η Μάη του '49 κι απέναντι στις λιγοστές αυτές δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού ο αντίπαλος εξαπέλυσε δύναμη 70.000 ανδρών με επικεφαλής τον Θρ. Τσακαλώτο, 140 πυροβόλα, 60 αεροπλάνα, σημαντικό αριθμό αρμάτων μάχης και τεθωρακισμένων.
Ο αγώνας ήταν άνισος. Πάνω από ένα μήνα αγωνίστηκε η 2η Μεραρχία. Στο πεδίο της μάχης χάθηκαν πολλά στελέχη και μαχητές. Και τέλος, στις 21 Ιούνη του '49, στη θέση Μάρμαρα σκοτώθηκε ο ίδιος ο διοικητής της, ο θρυλικός Διαμαντής.
Σκληρές μάχες έδωσαν και οι υπόλοιπες δυνάμεις των ανταρτών, αγωνιζόμενες μέχρι εσχάτων. Η 1η Μεραρχία του Χ. Φλωράκη κατάφερε να ελιχθεί και να φτάσει στις αρχές Ιούλη στο Γράμμο, κάνοντας συνεχή πόλεμο στον Ολυμπο, στα Πιέρια, τα Χάσια και το Σμόλικα. Επίσης, στο Γράμμο έφτασε κι ένα τμήμα από τις υπόλοιπες δυνάμεις του ΔΣΕ που διασώθηκαν. Ετσι το ΚΓΑΝΕ έπαψε να υπάρχει και τυπικά διαλύθηκε με απόφαση του ΠΓ στις 12 Ιούλη του '49.

    

Η ηρωική πορεία από τη Ρούμελη στο Γράμμο

Ακόμη μια στιγμή ηρωισμού και αυτοθυσίας, περήφανης και πειθαρχημένης στάσης των μαχητών του ΔΣΕ αποτέλεσε η μεγάλη πορεία από τη Ρούμελη στο Γράμμο. Στις 8 Οκτώβρη του 1947, 4.000 μαχητές του ΔΣΕ (οι 300 ήταν γυναίκες), κατά κύριο λόγο άοπλοι, με επικεφαλής τον Γιώτη, ξεκίνησαν από τον Προύσσο της Ρούμελη τη μεγάλη πορεία των 1.000 χιλιομέτρων. Στις 20 Οκτώβρη έφτασαν στη Βωβούσα Ιωαννίνων. Ο στόχος ήταν ένα κομμάτι των μαχητών να εξοπλίζονταν και να επέστρεφαν στη Ρούμελη και ένα άλλο να έμενε στο μέτωπο του Γράμμου. Αρκετοί πριν επιστρέψουν πρόλαβαν να πάρουν μέρος στις επιθετικές ενέργειες του ΔΣΕ στην περιοχή του Μετσόβου. Στις 29 Νοέμβρη πήραν το δρόμο της επιστροφής και στις 18 Δεκέμβρη βρίσκονταν και πάλι έξω από το Καρπενήσι. Ο Β. Αποστολόπουλος περιγράφει την αρχή της πορείας με τα παρακάτω λόγια: «Ωρα 10 βραδινή. Ξεκινά η γιγάντια φάλαγγα, αφού προηγήθηκαν μάχιμα τμήματα να ελέγξουν και καθαρίσουν το δρομολόγιο από μικρές αντιστάσεις που θα συναντούσαν. Τέσσερις χιλιάδες (4.000) μάχιμοι και άοπλοι, λαός, μεταγωγικά, ένα δυνατό ασκέρι, σηκώνει φτερό για την Ηπειρο, για το άγνωστο. Το σκοτάδι είναι πυκνό, πίσσα».

    

Αντιπερισπασμός

Πολλές φορές ο ΔΣΕ στη Ρούμελη χρησιμοποιούσε την τακτική του αντιπερισπασμού με σκοπό να αποσπά δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού από τον Γράμμο. Τέτοιες περιπτώσεις ήταν η διείσδυση στην Αρτα αλλά και η μάχη της Αμφιλοχίας. Η μάχη της Αμφιλοχίας (καλοκαίρι του 1948) πραγματοποιήθηκε την ίδια στιγμή που το κυβερνητικό σχέδιο «Κορωνίς» στην περιοχή του Γράμμου (ονομάστηκε έτσι από τα επιτελεία του αστικού στρατού γιατί αποτελούσε την κορωνίδα της επίθεσης απέναντι στον ΔΣΕ) βρισκόταν σε εξέλιξη και είχε σκοπό τον αντιπερισπασμό. Στο βιβλίο «Ο ΔΣΕ στη Ρούμελη» διαβάζουμε για τη συγκεκριμένη σκληρή μάχη που τελικά χάθηκε για τον ΔΣΕ: «Τα μεσάνυχτα της 30.6.48 τα ορισμένα τμήματά μας έφτασαν στ' ακραία σπίτια της Αμφιλοχίας χωρίς να συναντήσουν καμιά αντίσταση. Ο σταθμός διοίκησης της Μεραρχίας βρίσκεται στα Σαρδίνινα, πολύ κοντά στην επιχείρηση. Τη χαραυγή της 1ης Ιούλη 1948 η μάχη γενικεύεται και ο αγώνας παίρνει φοβερές διαστάσεις. Την πόλη υπερασπιζόταν δύναμη ως δύο ταγμάτων πεζικού που είναι οχυρωμένα σε σημεία ετοιμασμένα, αλλά και μέσα σε σπίτια. Από τις πρώτες ώρες παίρνουν μέρος στη μάχη με κανονιοβολισμό 2 ή 3 μικρά πολεμικά που βρίσκονταν στο λιμάνι».

    

Σελ. /24     

Copyright © 1997-2011 ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ